Leśny dwór Chełkowskich w Lipówcu. Jakie skrywa sekrety opuszczona posiadłość ziemiańska?

Lipówiec, a dawniej Lipowiec od XVI w. należał do dóbr kuklinowskich. Znany jest Wojciech Lipowski herbu Ciołek, który był dziedzicem nie tylko Lipowca, ale też Dzierżanowa. Na pocz. XVII w. należał do Sieniutów, właścicieli Baszkowa, Kobylina, czy Zdun. W 1710 r. dziedzicem został Jan Walknowski, kasztelanic wieluński. W 1740 r. majątek nabył Jan Smoliński herbu Poluba, urzędnik celny ze Zdun. Wcześniej przez kilka lat dzierżawił młyn i folwark w Lipowcu. Gdy zmarła jego żona Zofia Gałęska, to właśnie w Lipowcu odbyło się jego wesele z Marianną Skopowiczówną, córką obywatela ze Zdun. Wówczas to do dóbr zjechała szlachta, m.in. Boratyńscy, czy Pawłowscy, krewni panny młodej. Zmarł on 30 marca 1746 r. i pochowano go w kobylińskim klasztorze. Miał on kilka dzieci, z których Lipowiec przypadł Katarzynie Smolinskiej. Ona z kolei wyszła za Stanisława Papieskiego herbu Gryf. I tak Lipowiec był w rękach tej rodziny do 1774 r. Potem posiadali wieś Sokolniccy, Węgorzewscy i Chełkowscy. To właśnie w czasach tej ostatniej rodziny powstał wspomniany dworek.

Kmieci nigdy we wsi nie było, tylko chałupnicy. Folwark był mały i już w XVII w. był dzierżawiony, m.in. w 1706 r. przez Jana Czeluścińskiego, w 1710 r. - przez Wojciecha Bogusławskiego, a potem przez wspomnianego, późniejszego właściciela Jana Smolińskiego. W XVII w. był tam jeszcze młyn, jednak za czasów Abrahama Sieniuty zamieniono je na role folwarczne. Dwór powstał w II poł. XIX w. i należał do rodziny Chełkowskich, a po 1945 r. należał do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kuklinowie. W XVIII w. istniało tam jakieś Pustkowie, którego właścicielami byli w 1740 r. Szymon i Marianna z d. Miecznikowska. W 1837 r. w 12 domostwach mieszkało tam 170 osób, a w 1905 r. -109.

Obecny budynek powstał w latach 1905-1915. Felicja z Wężyków Chełkowska po śmierci męża przez 29 lat była współwłaścicielką majątków ziemskich, takich jak Starygród, Dzierżanów, Kuklinów, Rzemiechów, Lipówiec i Śmiełów. Prawdopodobnie już po wybudowaniu tego dworku przeniosła się do niego. Była bardzo aktywna społecznie pełniła m.in. funkcję prezesa krotoszyńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, czy Koła Ziemianek. Warto też zaznaczyć, że w trakcie budowy dworku ufundowała organy, złocony krzyż i kobierzec dla kościoła w Starymgrodzie (1908). Zmarła w 1932 r. i prawdopodobnie żaden z właścicieli dóbr już tam nie mieszkał. Majątek przeszedł w okresie Polski Ludowej na własność Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kuklinowie.

Chełkowscy herbu Wczele, czyli Felicja z Wężyków (1845-1932) i Franciszek (1839-1893) ze Staregogrodu zakupili w 1886 r. Śmiełów powiększając swój majątek. Ich synem był Józef Chełkowski (1868-1954), który podzielił majątek pomiędzy dzieci. Sam rezydował w Kuklinowie. Jego synami byli m.in. Szczęsny Chełkowski (1899-1977) posiadał dobra z Dzierżanowie, Michał Chełkowski (1912-2003) w Rzemiechowie, Krzysztof Chełkowski (1909-1994) w Starymgrodzie, a Wojciech Chełkowski (1908-1983) - w Lipowcu.

Legenda głosi, że Chełkowski podzielił majątek i wybudował każdemu z dzieci dwór, choć niektóre istniały już wcześniej. Dwór w Kuklinowie spłonął w 1945 r., dwór w Dzierżanowie został rozebrany w 2016 r., dwór w Starymgrodzie jest częściowo zamieszkały, a dworki w Rzemiechowie i właśnie Lipowcu niszczeją. Dwór w Lipowcu jest rezydencją pięcioosiową, parterową z dwuspadowym naczółkowym dachem. Nad piętrem znajduje się płytki ryzalit wejściowy. Wokół dworu znajduje się zaniedbany folwark.

Felicja z Wężyków i Józef Chełkowscy mieli 14 dzieci. Sami byli gorliwymi patriotami, a Józef pełnił godność pierwszego pozaborczego starosty powiatu koźmińskiego. Ich syn Franciszek był Powstańcem Wielkopolskim i zginął w kampanii wrześniowej (jego syn August był marszałkiem senatu w latach 1991-1993). Syn Szczęsny również był Powstańcem Wielkopolskim odznaczonym Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Córka Zofia oraz córka Halina (ze swoją dwumiesięczną córką) zginęły podczas bombardowania Warszawy w 1939 r.. Syn Wojciech walczył w szeregach 10 Brygady kawalerii Zmotoryzowanej generała Stanisława Maczka i został odznaczony krzyżem Virtuti Militari i dwukrotnie Krzyżem Walecznych, a po powrocie do Polski został aresztowany i spędził 9 lat w komunistycznym więzieniu. Syn Krzysztof Marian jako porucznik walczył w kampanii wrześniowej i spędził całą wojnę w obozach. Syn Michał był żołnierzem Armii Krajowej. Z kolei syn Edmund zginął w wieku zaledwie 19 lat w wyniku ran odniesionych po bitwie pod Ożarowem w kampanii wrześniowej.