Archiwum Państwowe w Kaliszu. O ewangelikach w Kaliszu ZDJĘCIA

Alfabetyczny skorowidz urodzonych, zaślubionych i zmarłych z lat 1794-1839, informacja na temat szkoły ewangelickiej w Kolonii Dębe z 1879 r., sprawozdanie z wydatków kasy kościelnej za 1895 r., wykaz członków parafii kaliskiej opłacających składki na rok 1907 r., a także plan sytuacyjny cmentarza ewangelicko-augsburskiego w Kaliszu z 1955 r. - m.in. te dokumenty można obejrzeć na stronie kaliskiego archiwum.

Początki protestantyzmu w Polsce przypadają na lata dwudzieste XVI w. W tym czasie w Kaliszu gmina innowierców posiadała zorganizowany zbór braci czeskich. Na początku XVIII w. przybyło również do Kalisza wielu rzemieślników, kupców, fabrykantów, urzędników, wśród których było wielu luteran. Początkowo w wyjątkowych sytuacjach, protestanci korzystali z posługi duszpasterskiej w kościołach katolickich. W latach 1787-1788 wynajmowali w ratuszu kaliskim pomieszczenia na dom modlitwy. Po upadku Rzeczpospolitej i zajęciu w 1793 r. Kalisza przez wojsko pruskie podjęto szeroką akcję kolonizacyjną, sprowadzając do miasta niemieckich osadników rolnych i rzemieślników. 3 września 1795 r. kaliscy luteranie otrzymali koncesję na utworzenie oddzielnej jednostki administracyjnej Kościoła, a w 1797 r., na wniosek kolegium kościelnego i przy poparciu rządu pruskiego, papież Pius VI przekazał parafii opuszczony przez jezuitów kościół. Pierwszym pastorem został Karl Fryderyk Wedding Herzberg. Poświęcenia świątyni w obrządku ewangelicko-augsburskim dokonał pastor Karl Sienell, późniejszy drugi pastor parafii. Młoda parafia rozwijała się bardzo dynamicznie, świadczy o tym zatrudnienie trzeciego pastora Karla Bartscha. Został on rektorem, powstałej w 1798 r., szkoły ewangelickiej. Parafia kaliska obejmowała swym zasięgiem również zbory luterańskie w Holędrach Dębskich, Koźminku i Opatówku.

W czasie II wojny światowej do Kalisza przybyło wielu obywateli niemieckich, z których część była wyznania luterańskiego. Niemieckie władze okupacyjne wyznaczyły mieszkańcom trzy kościoły: dla Niemców ewangelików - kościół ewangelicki, dla Niemców katolików - kościół św. Józefa, a dla Polaków katolików - kościół św. Gotarda.

Po wojnie do swojej parafii powrócił pastor Edward Wende, który wraz z członkami rady parafialnej, organizował pomoc dla ewangelików oraz starał się o odzyskanie majątku parafii. Dzięki tym działaniom parafii zwrócono Dom Starców, w którym odbywały się nabożeństwa i dom parafialny. Nie odzyskano świątyni. W 1948 r. Konsystorz odwołał pastora Edwarda Wende, który opuścił Kalisz. W 1949 r. dokonano poświecenia kaplicy w dawnym domu Społeczności Chrześcijańskiej. Do 1951 r. parafia nie miała stałego duszpasterza. W tym roku pastorem wybrany został Jerzy Sachs, który obsługiwał również parafie i stacje kaznodziejskie w Turku, Ostrowie Wlkp., Sobiesękach, Starej i Nowej Kaźmierce, Prażuchach i Koźminku. Podczas jego posługi duszpasterskiej tradycją stały się nabożeństwa tygodniowe w Domu Starców i wizyty z chórem składane osobom starszym z okazji świąt.

Cudowne właściwości polskiego octu jabłkowego

Dzień Dobry TVN