Kalendarium

1914-1918 Działania wojenne nie dotykają bezpośrednio Śląska, ale olbrzymie straty na frontach odciskają się tragicznym piętnem na jego ludności. Np. spośród Górnoślązaków walczących w I wojnie światowej zginęło co najmniej 56.000, około 42.000 zostało trwale okaleczonych. Liczbę wdów ocenia się na około 16.000, sierot na 56.000.

19 października 1918 W Cieszynie powstaje polska Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Na jej czele stają Tadeusz Reger, Jan Michejda i ksiądz Józef Londzin.

30 października 1918 Cieszyńska Rada Narodowa ogłasza przynależność Śląska Cieszyńskiego do Polski.

31 października-listopada 1918 Rozbrajanie żołnierzy austro-węgierskich na Śląsku Cieszyńskim.

5 listopada 1918 Cieszyńska Rada Narodowa uzgadnia z czeskim Zemskym Vyborem podział Śląska Cieszyńskiego na część polską i czeską. Na niemiecki Śląsk docierają wiadomości o rewolucji w Niemczech, abdykacji cesarza Wilhelma II i proklamowaniu republiki.

9 listopada 1918 Władzę we Wrocławiu obejmuje Wydział Obywatelski (następnie przekształcony w Radę Ludową). Organ ten stawia sobie za cel niedopuszczenie do rewolucji bolszewickiej oraz zwalczanie polskich dążeń narodowych na Dolnym i Górnym Śląsku. Na Śląsku powstają pierwsze Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Brzegu, Bytomiu i Nysie. W następnych dniach tworzą się dalsze.

10-14 listopada 1918 W miastach Górnego Śląska odbywają się demonstracje ludności polskiej pod hasłem powrotu Śląska do odradzającej się Polski.

11 listopada 1918 Zawieszenie broni na froncie zachodnim – koniec I wojny światowej.

15 listopada 1918 Wrocławska Rada Ludowa przemianowuje się na Centralną Radę Ludową. Podporządkowują się jej Rady Delegatów, m.in. katowicka Centralna Rada Robotnicza i Żołnierska (z Otto Hörsingiem na czele). Rada zajmuje jednoznacznie negatywne stanowisko wobec żądań oddania Polsce nawet części Śląska.

Koniec listopada 1918 Przybyłe na Śląsk oddziały wojska niemieckiego (117 DP) zostają przekształcone w Grenzschutz (Straż Graniczną). Powstają niemieckie Freikorpsy (Korpusy Ochotnicze).

7 grudnia 1918 W Bytomiu powstaje Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej (pod kierownictwem Kazimierza Czapli), organ polskiej Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu(m.in. Wojciech Korfanty, Józef Rymer).

18 grudnia 1918 Wkroczenie wojsk czechosłowackich do Opawy i Karniowa kłądzie kres próbie utworzenia „Sudetenlandu” przez Niemców opawskich.

Styczeń 1919 Rozpoczęcie obrad konferencji pokojowej w Paryżu. Polscy delegaci domagają się Śląska Górnego i Cieszyńskiego. Tego drugiego żądają również Czesi.

3 stycznia 1919 Manifestacja robotników Królewskiej Huty kończy się starciami z Grenzschutzem – 20 ofiar śmiertelnych.

11 stycznia 1919 W Katowicach powstaje Polska Organizacja Wojskowa pod wodzą Józefa Grzegorzka.

13 stycznia 1919 Wprowadzenie na Górnym Śląsku stanu oblężenia.

20 stycznia 1919 Na Górnym Śląsku wybucha strajk generalny.

23 stycznia 1919 Po ogłoszeniu przez Polaków wyborów do polskiego Sejmu Ustawodawczego na Śląsku Cieszyńskim, wkraczają tam wojska czeskie.

26 stycznia 1919 Oddziały polskie pod wodzą płk Franciszka Latinika powoli wycofują się ze Śląska Cieszyńskiego.

28-30 stycznia 1919 Bitwa pod Skoczowem.

3 lutego 1919 Polsko-czeskie zawieszenie broni.

7 lutego 1919 Józef Piłsudski, Tymczasowy Naczelnik Państwa Polskiego, podejmuje decyzję o włączeniu przedstawicieli Górnego Śląska do polskiego Sejmu Ustawodawczego.

22/23 czerwca 1919 Próba polskiego powstania w powiatach kozielskim i oleskim kończy się fiaskiem.

28 czerwca 1919 Konferencja pokojowa kończy się podpisaniem Traktatu Wersalskiego. Polska uzuskuje część powiatów sycowskiego, namysłowskiego, górowskiego i milickiego. Przynależność Górnego Śląska do Polski lub Niemiec ma być określona na drodze plebiscytu wśród ludności.

6 lipca 1919 Manifestacja w Katowicach jest największą spośród demonstracji niezadowolenia polskiej ludności Górnego Śląska z postanowień wersalskich.

11 sierpnia 1919 Do strajku generalnego na Górnym Śląsku przystępuje około 140.000 robotników.

15 sierpnia 1919 Pod kopalnią „Mysłowice” Grenzschutz otwiera ogień do manifestujących – 8 zabitych.

16/17 sierpnia 1919 Wybuch pierwszego powstania śląskiego (pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka). Po kilku dniach górę w nich biorą Niemcy.

24 sierpnia 1919 Dowództwo Polskiej Organizacji Wojskowej postanawia wycofać swoje oddziały do Polski. Upadek powstania.

27 września 1919 Rada Najwyższa Konferencji Pokojowej postanawia przeprowadzić plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim.

1 października 1919 Zawarcie polsko-niemieckiej umowy o amnestii dla powstańców.

14 października 1919 Pruski Landtag uchwala ustawę o podziale prowincji śląskiej na Śląsk Dolny (z dotychczasową stolicą we Wrocławiu) i Górny (ze stolicą w Opolu).

9 listopada 1919 Na Górnym Śląsku odbywają się wybory do rad gminnych (radnymi zostaje 4373 Niemców i 6882 Polaków.

19 stycznia 1920 Delimitacja granicy polsko-niemieckiej w powiatach sycowskim i namysłowskim. Do Polski należeć ma Bralin z okolicą, do Niemiec Syców i Międzybórz.

Styczeń 1920 Wojska sojusznicze przybywają na Śląsk Cieszyński, gdzie ma się odbyć plebiscyt pod kontrolą Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej.

11 lutego 1920 W Opolu rozpoczyna działalność Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku (kierowana przez Francuza, gen. Henri Le Ronda). Na Śląsk wkraczają wojska sojusznicze, wycofany zostaje Grenzschutz.

12 lutego 1920 Pczątek działalności Polskiego Komisariatu Plebiscytowego pod kierownictwem Wojciecha Korfantego.

Marzec 1920 Dolnośląscy robotnicy protestują przeciw berlińskiemu, prawicowemu puczowi Kappa.

Maj 1920 Strajkujący w Karwinie górnicy domagają się przyłączenia Zagłębia Karwińskiego do Polski.

22 maja 1920 Otwarcie polskiego konsulatu we Wrocławiu

27 maja 1920 Napad niemieckich bojówkarzy na siedzibę Polskiego Komisariatu Plebiscytowego (hotel „Lomnitz” w Bytomiu).

15 lipca 1920 Uchwalenie przez polski Sejm Ustawodawczy „Statutu organicznego dla województwa śląskiego”. Gwarantował on Śląskowi autonomię, wyrażającą się m.in. posiadaniem Sejmu Śląskiego.

28 lipca 1920 Na mocy decyzji Rady Ambasadorów Konferencji Pokojowej Śląsk Cieszyński zostaje podzielony na część polską i czechosłowacką, rozgraniczone rzeką Olzą.

17 sierpnia 1920 Niemiecki strajk i demonstracje na Górnym Śląsku. Zamordowanie w Katowicach doktora Andrzeja Mielęckiego.

18 sierpnia 1920 W odpowiedzi na niemieckie wystąpienia rozpoczynają się polskie strajki. Ogłoszenie stanu oblężenia w Katowicach

19 sierpnia 1920 Wybuch drugiego powstania śląskiego (pierwsze starcia miały miejsce w nocy 17/18 sierpnia).

25 sierpnia 1920 Koniec walk powstańczych.

26 sierpnia 1920 Zdemolowanie polskiego konsulatu, Szkółki Polskiej oraz Czytelni Polskiej we Wrocławiu.

20 marca 1921 Plebiscyt. Za Polską głosuje ok. 479.000 osób (40,35 proc.), za Niemcami ok. 706.000 (59,65 proc. ).

4 kwietnia 1921 W Katowicach odbywa się niemiecka manifestacja, która domaga się pozostania całego Górnego Śląska przy Niemczech.

30 kwietnia 1921 Narada polskich działaczy zwołana przez Korfantego podejmuje decyzję o strajku generalnym, a następnie powstaniu na Górnym Śląsku.

3 maja 1921 Wybuch trzeciego powstania śląskiego. Korfanty ogłasza się jego dyktatorem.

5 maja 1921 Powstańcy opanowują większość terytorium określonego tzw. Linią Korfantego (od Bogumina przez Gogolin, Klonowskie, Zębowice, Olesno po Bodzanowice).

7-9 maja 1921 Walki o Kędzierzyn i Koźle, które zostają zdobyte przez powstańców.

12 maja 1921 Korfanty ogłasza rozejm.

21-27 maja 1921 W wyniku kontrofensywy niemieckiej dochodzi do zaciętej bitwy o Górę Św. Anny. Zostaje ona zdobyta przez Niemców, ale ich natarcie utyka po zepchnięciu powstańców o kilkanaście kilometrów. Następnie dochodzi do kolejnego rozejmu.

4 i 12 czerwca 1921 Kolejna ofensywa niemiecka. Walki o Lichynię, Sławęcice, Kędzierzyn, Bierawę i Zębowice. Także to natarcie, mimo początkowych sukcesów, zamiera.

25 czerwca 1921 Nowe zawieszenie broni i rozdzielenie walczących stron kordonem wojsk sojuszniczych.

5 lipca 1921 Wycofanie wojsk niemieckich i powstańczych z Górnego Śląska.

30 lipca 1921 Powstanie polskiej Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku (pod kierownictwem Józefa Rymera) i Wydziału Niemieckiego (Hans Lukaschek).

20 października 1921 Rada Ambasadorów decyduje o podziale Górnego Śląska. Do Polski zostają przyłączone powiaty: katowicki, pszczyński, rybnicki, części lublinieckiego, tarnogórskiego, bytomskiego, zabrzańskiego.