Nieduże jerzyki, krewne kolibrów, są w Polsce objęte ścisłą ochroną gatunkową. Przylatują do nas w maju, a w sierpniu odlatują do tropikalnej części Afryki. Warto je mieć u siebie, bo zjadają muchy, komary i meszki (w ciągu dnia jerzyk potrafi zjeść około 20 tys. owadów), a - w odróżnieniu od gołębi - nie niszczą elewacji.
Jako miejsca do gniazdowania jerzyki wykorzystują drobne otwory w budynkach. Pod koniec ubiegłego wieku zaczęło ubywać tych ptaków w naszych miastach, bo dogodnych miejsc lęgowych zaczęły ich pozbawiać termomodernizacje i remonty budynków.
Co ciekawe, w przeszłości, na przełomie XIX i XX w., możliwości do gniazdowania jerzyków stworzyła m.in. walka z gołębiami. W otwory po średniowiecznych rusztowaniach wmurowywano wtedy pojedyncze cegły. Wejścia stały się niedostępne dla gołębi, natomiast prześwit nad taką cegłą pozwalał dostać się w głąb muru małym jerzykom. Również ich lęgi nie były zagrożone przez ptaki drapieżne dzięki przymknięciu otworów.
- Ale część pozostawionych szczelin jest za mała dla jerzyka. W niedawnych latach zdarzało się też, że dokładano cegły, by całkiem zamknąć otwory - mówi dr Kazimierz Walasz z Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego. Jak podaje, jerzyk potrzebuje szczeliny szerokości 5 cm i wysokości od 3,5 do 4 cm.
Tworzenie miejsc dla jerzyków przetestowała firma konserwatorska Piotra Białko, podczas prac przy gotyckich elewacjach kościoła Świętego Krzyża. Jak teraz tłumaczy, trzeba wyjąć cegły z otworów i wmurować w to miejsce odpowiednio przycięte nowe kawałki. - W ciągu jednego dnia sprawny murarz wykona taką pracę przy około 10 otworach - mówi Piotr Białko.
Specjaliści podają, że w krakowskich budowlach obecnie dostępnych jest dla jerzyków do 30 proc. otworów po dawnych rusztowaniach. Jest więc pole do działania i zaproszenia ich do kolejnych „lokali”.
Tematem jerzyków postanowił zainteresować środowisko konserwatorskie w Krakowie inżynier lotnictwa Adam Gatniejewski z Poznania, fascynat tych ptaków i popularyzator ich ochrony. Udało mu się. W efekcie Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa wspólnie z wojewódzką konserwator zabytków ruszają z akcją na rzecz jerzyków. Rozpoczęły się działania informacyjne. Miałaby się też pojawić zachęta finansowa do odblokowywania miejsc dla ptaków.
- Ustalimy możliwą skalę potrzeb, rozpoznamy, czy będzie zainteresowanie ze strony właścicieli obiektów zabytkowych. Te dane otrzyma Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, co pozwoli mu zdecydować o powołaniu pilotażowego programu dofinansowań do takich prac - mówi Maciej Wilamowski, dyrektor biura SKOZK.
- Mamy co roku u siebie ok. 100 par jerzyków. Nasz kościół jest dobrym siedliskiem dla nich, co nie znaczy, że nie może być lepszym. Jeśli zostanie uruchomiony taki program, wejdziemy w to - zapowiada ks. Dariusz Raś, proboszcz Bazyliki Mariackiej.
To już kolejna inicjatywa pomocy jerzykom w Krakowie. Kilkanaście lat temu miasto zawiesiło na wybranych budynkach 100 budek lęgowych dla nich. Obecnie Zarząd Zieleni Miejskiej realizuje projekt Budżetu Obywatelskiego 2018 r. obejmujący zamontowanie 1000 budek.
Natomiast wkrótce Stowarzyszenie Kraków dla Mieszkańców rozda mieszkańcom 200 budek dla jerzyków w ramach akcji #ZajerzystyKraków. Zapisy na te budki zostaną uruchomione 7 listopada o godz. 18 na stronie www.zajerzystykrakow.pl.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
