Maria Konopnicka w archiwaliach. Akty metrykalne, zdjęcia, afisze, mapy i plany na wystawie

Spotkanie otworzyła dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu dr Grażyna Schlender, która przypomniała, że w 2022 r. mija 180 lat od momentu narodzin Marii Konopnickiej, ale także 160 lat od jej ślubu z Jarosławem Konopnickim w kościele św. Mikołaja w Kaliszu.

Wiele materiałów jest prezentowanych po raz pierwszy. Należą do nich m. in. zapisy w repertoriach notariuszy kaliskich, wskazujących na to, iż rodzina Wasiłowskich zamieszkiwała w Kaliszu przynajmniej od września 1849 r. Obok znanej intercyzy Marii Wasiłowskiej i Jarosława Konopnickiego, po raz pierwszy zaprezentowano umowę przedślubną starszej siostry Marii - Wandy Zenobii Wasiłowskiej i jej narzeczonego Walentego Gorczyckiego, a także ich akt ślubu.

Najstarszym dokumentem jest akt urodzenia Marii Wasiłowskiej, spisany z czteromiesięcznym opóźnieniem: Działo się w Suwałkach dnia dwudziestego trzeciego Września Tysiąc ośmset czterdziestego drugiego roku o godz1nie jedynastej przed południem. Stawił się W -ny Józef Wasiławski Obrońca Prokuratoryi Jeneralnej i Patron Trybunału Cywilnego I-ej Jnstancji Guberni Augustowskiej Wydziału II-go lat dwadzieścia dziewięć w Suwałkach zamieszkały (...) i okazał Nam Dziecię płci żeńskiej urodzone w Suwałkach dnia dwudziestego trzeciego Maja roku bieżącego z jego Małżonki W. Scholastyki z Turskich lat dwadzieścia ieden liczącej. Dziecięciu temu na Chrzcie świętym w dniu dzisiejszym odbytym nadane Jmiona zostały Matrya Stanisława- a Rodzicami jego Chrzesnymi byli W. Józef Smoliński wyżej wspomniany z W. Karoliną Wieteką Naczelnikową. (...) Opóźnienie spisania obecnego Aktu nastąpiło z powodu słabości
zdrowia Ojca Dziecięcia.

Najciekawsze muzealia pochodzą z Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Poza tym zachowała się korespondencja poetki przechowywana w Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie i Muzeum im. M. Konopnickiej w Suwałkach. Warto wspomnieć także o zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie oraz depozycie Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz, który jest przechowywany w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. A. Asnyka. Równie ciekawym materiałem są fotografie ze zbiorów dr Teresy Kaczorowskiej z Ciechanowa. W sumie kaliskie archiwum otrzymało materiały z 32 instytucji (w tym 25 archiwów państwowych, pięciu muzeów, dwóch bibliotek) i od osoby prywatnej.

Głos zabrali goście. Janina Radomska pokazała dyplom z czasopisma „Płomyczek”, który otrzymała w podzięce za wpłatę pieniędzy na budowę pomnika Konopnickiej. Z kolei Elżbieta Stadtmüller przypomniała, że inicjatorem akcji „Płomyczka” były dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 11.

Kurator wystawy dr Anna Bestian-Zając omówiła zawartość poszczególnych plansz ekspozycji, podzielonych na 10 części tematycznych: Suwalska historia rodziny Wasiłowskich, Wasiłowscy w Kaliszu, Wśród „hordy uniejowskiej” - Bronów i Gusin, Warszawa - czas samodzielności, Związki Konopnickich z ziemią mazowiecką, Maria Konopnicka na Podkarpaciu, Wojaże zagraniczne Marii, Śmierć we Lwowie, Twórczość Marii Konopnickiej, Upamiętnienie Marii Konopnickiej.

W wernisażu udział wzięli m. in. reprezentująca prezydenta Kalisza naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Kalisza Grażyna Dziedziak, koordynator obchodów Roku Marii Konopnickiej w Kaliszu Lidia Plajzer, radny i członek Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza Sławomir Lasiecki, prezes Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz w Kaliszu Elżbieta Stadtmüller, dr Krystian Bedyński, przedstawiciele Uniwersytetu III Wieku w Kaliszu, młodzież ze Szkoły Podstawowej Nr 10 w Kaliszu wraz z opiekunem Agnieszką Kowalewską. Na koniec tradycyjnie już wykonano pamiątkową fotografię zbiorową.

Dodajmy, że Archiwum Państwowe w Kaliszu przygotowało z tej okazji m.in. akcję śpiewania „Roty” przez uczniów kaliskich szkół, 4 października zorganizowało konferencję naukową „Maria Konopnicka - życie, twórczość, upamiętnienie”, a niebawem wyda książkę zawierająca referaty historyków i badaczy z terenu całej Polski, a także niezwykle bogaty materiał ilustracyjny, który jest wynikiem ogólnopolskiej kwerendy archiwalnej.

Wystawę przygotowały pod kierunkiem dr G. Schlender: dr A. Bestian-Zając (koncepcja, wybór materiałów i opisy), Edyta Pietrzak (wybór mat.), Maria Doktór (korekta). Można ją zwiedzać do końca marca 23 r. od poniedziałku do piątku, w godz. 7.30-15.30.