Przed laty urzędnik zmienił imię słynnemu lotnikowi S. Skarżyńskiemu. Jest szansa, że ulica w Kaliszu odzyska prawidłową nazwę. ZDJĘCIA

Przed laty urzędnik zmienił imię słynnemu lotnikowi Stanisławowi Skarżyńskiemu. Jest szansa, że ulica w Kaliszu odzyska prawidłową nazwę.

Przypomnijmy, że Stanisław Skarżyński (1899-1942) jako pierwszy człowiek przeleciał samolotem turystycznym Atlantyk. Nic więc dziwnego, że trafił do panteonu polskich i światowych lotników.

Stanisław Skarżyński uczył się w Kaliszu, służył w kaliskim pułku

Kalisz zawsze był z niego dumny. Choć Stanisław Skarżyński urodził się w niedalekiej Warcie, to właśnie w Kaliszu zdobył wykształcenie (w latach 1908-14 uczęszczał do Szkoły Handlowej, czyli obecnego II LO im. Tadeusza Kościuszki), a w wojnie polsko-bolszewickiej walczył w kaliskim 29. Pułku Strzelców Kaniowskich.

16 sierpnia 1920 roku został poważnie ranny w nogę w bitwie pod Radzyminem. Za udział w niej otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Kto wie, jak by się potoczyły jego losy, gdyby nie fakt, że na skutek odniesionych ran nie mógł służyć w piechocie i lotnictwo okazało się dla niego jedyną szansą pełnienia dalszej służby w armii.

Zmienili imię ze Stanisław na Bolesław

Słynny lotnik zginął w czasie II wojny światowej, a po wojnie został uhonorowany w Kaliszu ulicą. 30 lat potem złośliwy los zmienił jego imię na Bolesława i tak już zostało. W III RP było kilka prób przywrócenia ulicy właściwego imienia, a długo niestrudzonym bojownikiem w tej sprawie był Henryk Juszczak, znawca lotnictwa i autor książek na temat kaliskich lotników. Ale i on w końcu skapitulował, bo władze miasta cały czas nie przyjmowały do wiadomości żadnych argumentów i nie chciały poprawić własnego błędu.

PRZECZYTAJ TAKŻE:

O sprawie pisaliśmy kilka razy, aż wreszcie w ubiegłym roku z interpelacją w sprawie pomyłki w imieniu Stanisława Skarżyńskiego zwrócił się do prezydenta Kalisza radny Artur Kijewski. Prezydent Krystian Kinastowski odpowiedział, że właściwie to nie wiadomo, czy to jest ulica Stanisława czy Bolesława, bo ratuszowym urzędnikom nie udało się znaleźć żadnych dokumentów na potwierdzenie jednego czy drugiego. Tym niemniej wreszcie wszczął odpowiednią procedurę i niedawno zwrócił się do radnych o zajęcie w tej sprawie stanowiska i załatwienie sprawy.

Kto i jak zmienił imię Stanisławowi Skarżyńskiemu?

Spróbujmy więc wyjaśnić tę historię, zaczynając może wyjątkowo od końca, bo on w tej sprawie jest bardzo ważny. Prezydent pisząc o Bolesławie powołuje się na powstały w 1985 roku dokument, w którym w ratuszu spisane zostały wszystkie kaliskie ulice. Nie wiadomo jednak, co było podstawą stworzenia takiego dokumentu, bo do odpowiednich uchwał władz miasta nie udało się urzędnikom do dziś dotrzeć.

Otóż faktycznie podstawą do sporządzenia listy ulic były plany miasta sporządzone w 1981 r i 1976 r. W obu przypadkach autor planu i wydawca był taki sam. Zresztą jak wielu innych planów miast, które wtedy powstały w całej Polsce. Dzieło to powstało w Warszawie i dotychczasową wiedzę na temat patronów ulic ambitnie i we własnym zakresie poszerzyło o ich imiona.

Starsi kaliszanie na pewno pamiętają, że kiedyś, zarówno na tablicach z nazwami ulic, jak i w dokumentach, były tylko nazwiska! Na przykład moi dziadkowie mieszkali przy Dzierżyńskiego i w żadnym ich archiwalnym - od lat 50. po 70. - dokumencie nie znalazłem imienia Feliks. Podejrzewam, że podobnie było z Broniewskim, Buczkiem i... Skarżyńskim.

Autor planu nie bawił się w dociekania, który to Skarżyński związany był z Kaliszem, tylko wziął imię pierwszego, którego znalazł w encyklopedii, czyli Bolesława. Zresztą, całkiem słusznie pomyślał, że Polska Ludowa powinna hołubić przede wszystkim własnego, PZPR-owskiego profesora, a nie jakiegoś sanacyjnego lotnika. Dziś nie jesteśmy w stanie dociec, czy to była pomyłka, czy działanie celowe. W każdym bądź razie zmieniło patrona uliczki, miejmy nadzieję, że nie na zawsze.

Prezydent Kinastowski przypomina, że i Bolesław był w jakimś stopniu zasłużony dla Polski, choć rzeczywiście w żaden sposób niezwiązany z Kaliszem.

Bezimienny Skarżyński

Zagadkę mogłaby wyjaśnić uchwała kaliskich radnych, nadająca patrona ulicy, której podobno nie ma. Tak twierdzi Ratusz. Mnie jednak udało się dotrzeć do oryginału uchwały Miejskiej Rady Narodowej w sprawie nadania nazwy ulicy Skarżyńskiego, choć niestety nie rozwiązuje on problemu wprost. Sęk w tym, że radni także nie użyli imienia patrona, które zapewne było dla nich oczywiste, więc teoretycznie został nim Bezimienny Skarzyński.

W tej sytuacji istotne jest, kiedy patronem uliczki na Tyńcu uczyniono Skarżyńskiego. Uchwała w tej sprawie zapadła 25 marca 1947 roku. Data jest o tyle istotna, że wtedy w Polsce i w Kaliszu świeża była pamięć o Stanisławie (zginął dokładnie 5 lat wcześniej!), zaś Bolesław nie był wówczas nawet profesorem, a najważniejsze prace naukowe dopiero miał napisać.

Oczywistym jest więc, że kaliscy radni nawet nie wiedzieli, że taki ktoś istnieje, nie mówiąc już nazwaniu za życia ulicy jego imieniem! Co ciekawe, druga w Polsce ulica Bolesława Skarżyskiego znajduje się w Tarnowskich Górach i też nie udało mi się znaleźć żadnego związku pomiędzy naukowcem a tym miastem...

Kaliski fyrtel lotników

Wracając do Stanisława. Ważnym śladem, jak miał na imię patron tej uliczki, są nazwy wszystkich sąsiednich. W komplecie są to słynni lotnicy - Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura (kiedyś mieli osobne ulice, a dziś patronują jednej) oraz Ludwik Idzikowski. Nawet dla osób pozbawionych wiedzy i wyobraźni jasne powinno być, że ulicę w Kaliszu ma Stanisław Skarżyński.

Na szczęście w ostatnich tygodniach coś się w tej kwestii ruszyło i niebawem mają zapaść odpowiednie decyzje. Kilka rodzin mieszkających przy Skarżyńskiego nie jest specjalnie zainteresowanych zmianami, ale przecież prezydent może je zwolnić ze wszystkich kosztów. Dla honoru miasta i ku pamięci o wielkim lotniku.

Jeśli nie zmiana nazwy ulicy to co? Radny Artur Kijewski zaproponował, żeby imieniem Stanisława Skarzyńskiego nazwać rondo, które powstanie w Kaliszu na przedłużeniu Trasy Bursztynowej. Ostateczną decyzję podejmie Rada Miasta Kalisza. Oby jak najprędzej, bo to wstyd...