Stawiszyn - małe, ale piękne miasto. Szczególnie na wiosnę ZDJĘCIA

Pierwotny akt lokacyjny Stawiszyna, pochodzący przypuszczalnie z drugiej połowy XIII w., najprawdopodobniej zaginął w następnym stuleciu w nieznanych nam okolicznościach. Dlatego też w 1419 r. Król Władysław Jagiełło wydał dokument, mocą którego przeniósł miasto Stawiszyn oraz wsie należące do niego, a mianowicie Ubersk, Wyrów i Długą Wieś, "de jure Polonico In jus Theutonico" na wzór miasta Kalisza.

Jako miasto królewskie Stawiszyn wzmiankowany był w 1291 roku. Po roku 1331 był siedzibą starostwa niegrodowego, a od XV wieku do połowy XVII wieku był jednym ze znaczniejszych miast w Wielkopolsce. Stąd pochodzi Grzegorz ze Stawiszyna 1481-1549 filozof, teolog i rektor Akademii Krakowskiej.

Z nadania Króla Zygmunta Starego dobra stawiszyńskie były w latach 1520-1550 uposażeniem Akademii Lubrańskiego w Poznaniu. Zabytkowy układ urbanistyczny z wrzecionowatym przebiegiem ulic świadczy o rozwinięciu się Stawiszyna ze starej osady handlowej. W centrum znajduje się czworoboczny rynek - Plac Wolności = z ratuszem w pierzei. W ściankę ratusza wmurowano tablicę upamiętniającą 660-lecie i 700-lecie nadania praw miejskich. Na południowy wschód od owalnicy wznosi się gotycki kościół, a na zachód kościół ewangelicki z roku 1874. Największa miejscowość na terenie gminy to Zbiersk, który należy do najstarszych wsi na ziemi kaliskiej. Już w 1065 roku występuje jej nazwa jako Sezibersco lub Zbersko. Od XVI do XVII wieku właścicielem wsi jest Jan Zbierski. W 1306 roku Zbiersk zniszczyli Litwini, w 1331 r. Krzyżacy, a jeszcze później – w XVII wieku – Szwedzi.

Wśród zabytków godnych odnotowania na terenie Gminy i Miasta Stawiszyn wymienić należy: dwór klasycystyczny z I poł. XIX w. w miejscowości Piątek Wielki, kościół ewangelicki w Stawiszynie wzniesiony w latach 1785-1788, ufundowany przez Kazimierza Wielkiego w poł. XIV w. kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła, drewniany kościół p.w. św. Marcina w Piątku Wielkim, czy Zespół dworski w Petrykach.

Za: UGiM Stawiszyn