Święto 3 maja w Kaliszu. W 1916 roku niemieckie władze okupacyjne zgodziły się na manifestację narodową. ZDJĘCIA

W 1916 roku niemieckie władze zgodziły się na manifestację narodową w Kaliszu

Przygotowanie Święta 3 Maja w Kaliszu rozpoczęto od zebrania, które odbyło się 28 kwietnia 1916 r. 26 osób jednogłośnie uchwaliło podjęcie działań, mających na celu organizację obchodów 125 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

29 kwietnia w sali Kaliskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu zebrał się 69-osobowy komitet obchodu 125. rocznicy 3 Maja. Skład prezydium tworzyli: przewodniczący Stanisław Bulewski, oraz adwokat Józef Dąbrowski i Kazimierz Scholtz. W skład Komitetu weszli także: Franciszek Bernard Dąbrowski, Teodor Deutschmann, Leon Dziewulski, ks. dr.Adolf Gozdek, Stanisław Herbich, Ignacy Łaszczyński, Ludwik Mamroth, Feliks Matawowski, Mieczysław Michalski, Wincenty Młynarski, Jan Motylewski, Zygmunt Mrowiński, Stanisław Orzeł, ks. prałat Ignacy Płoszaj, Edward Sturm, ks. pastor Edward Wende, Karol Wyganowski.

Po długiej dyskusji ustalono, że zorganizowany zostanie uroczysty pochód. Wydano odezwę, a informację mieli przekazać kaliszanom księża z ambon. do kaliszan Niemieckie gubernator zgodził się na program obchodów.

Uroczystości w kościołach i synagodze

Uroczystości rozpoczęły się 3 Maja o godz. 9.00 w kościele św. Mikołaja, gdzie nabożeństwo odprawiał ks. Jan Sobczyński oraz w kościele ewangelicko-augsburskim gdzie nabożeństwu przewodniczył pastor Edward Wende. Osobne nabożeństwa odbyły się w kościele pofranciszkańskim i pobernardyńskim, a także w synagodze przy ul. Krótkiej.

W sali Towarzystwa Muzycznego odbyło się uroczyste posiedzenie Rady Miejskiej Kalisza. Zastępca przewodniczącego RMK Karol Wyganowski stwierdził, że dzień ten "jest pierwszą uroczystością, którą czci naród Polski bez różnicy wyznań, stanów i przekonań politycznych". Dalsza część uroczystości odbyła się w kolegiacie św. Józefa. Już z udziałem społeczeństwo Kalisza.

Od godziny 11.00 zaczęto formowanie pochodu, a hasło do ruszenia odśpiewali skauci. Była to pierwsza zwrotka "Roty" : Nie rzucim ziemi skąd nasz ród! Nie damy pogrześć mowy. Polski my naród, polski lud, Królewski szczep Piastowy. Nie damy, by nas zgnębił wróg! Tak nam dopomóż Bóg! Tak nam dopomóż Bóg!

Pochód 3 Maja przeszedł ulicami Kalisza

Pochód otwierał jeździec w stroju krakowskim, za nim szedł Stanisław Bulewski ze sztandarem narodowym, w asyście Wincentego Młynarskiego i Edwarda Sturma. Za nimi maszerowały dzieci z kaliskich ochronek i szkół. Drugą grupę pochodu tworzyli przedstawiciele Rady Miejskiej oraz delegacje miejscowych towarzystw m. in. Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, Towarzystwa Muzycznego, Towarzystwa Wioślarskiego. Na końcu dumnie kroczyli mieszkańcy Kalisza. Tłum śpiewając "Boże coś Polskę" szedł kolejno ulicami: Babiną, Kanonicką, Głównym Rynkiem, Wrocławską, aleją Józefiny, Sukienniczą, Rzeźniczą, Mariańską i powrócił na Plac św. Józefa. Tam wysłuchano przemówienia notariusza Młynarskiego oraz odczytu Mieczysława Michalskiego na temat znaczenia Konstytucji 3 Maja. Uroczystości obchodowe zakończone zostały w przepełnionym publicznością gmachu Towarzystwa Muzycznego. O wydarzeniu tym warto wspomnieć, z uwagi choćby na fakt, że odbyło się ono w wyjątkowo ciężkich realiach – trwała wojna, Kalisz był zniszczony, a wszystkiemu przyglądały się władze niemieckie - opisywała wydarzenia wydana w czerwcu 1916 r. Jednodniówka Kaliska "W 125-tą Rocznicę Ustawy Rządowej 3 Maja 1791 r."