18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

W znowelizowanym kodeksie rodzinnym i opiekuńczym najważniejsze jest dobro dziecka oraz jego najbliższych

Teresa Semik
fot. www.morguefile.com
fot. www.morguefile.com
Potomstwo rozwiedzionych i zwaśnionych rodziców przestaje być "kartą przetargową" między nimi. Teraz sądy będą ingerowały w kontakty rodziców z dziećmi. Obowiązuje zapis, że każde z rodziców ma i prawo, i obowiązek utrzymywania kontaktów, nawet jeśli ograniczono mu władzę rodzicielską

Polacy otrzymali właśnie znowelizowany Kodeks rodzinny i opiekuńczy, który zmienia wiele ważnych zapisów. Nie będzie już tak, jak dotąd, że o ojcostwie dziecka narodzonego np. poza związkiem małżeńskim decydowała czyjaś dobra wola - teraz rozstrzygający będzie wynik badania DNA. To nie rozwiedziona matka zdecyduje o tym, czy jej były mąż będzie mógł widywać się ze swoim dzieckiem i jak często, ale prawo. Publikujemy najważniejsze zapisy znowelizowanego kodeksu.


Ile na opiekę

Wielka nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która obowiązuje od 13 czerw-ca 2009 roku, wprowadza około stu zmian.

Niektóre są wręcz rewolucyjne, a dotyczą m.in. ograniczenia w wypłacie alimentów na dorosłe dzieci - tzw. wiecznych studentów i maminsynków unikających pracy, kontaktów z dziećmi po rozwodzie, uznania ojcostwa.

Ważne! Rodzice - zanim się rozwiodą - będą musieli przedstawić sądowi plan opieki nad dzieckiem.

Nowe przepisy rozstrzygają w sposób jednoznaczny, kto jest matką dziecka: osoba, która je urodziła, czy też ta, od której pochodzi komórka macierzysta?


Jedna matka

Starożytni Rzymianie mówili: "Mater semper certa est, pater est, quem nuptiae demonstrant", co znaczy: "Matka zawsze jest znana, ojcem jest ten, na kogo wskazuje związek małżeński".

To zasada domniemania ojcostwa męża matki, bo przecież kiedyś nie można było mieć wątpliwości, kto jest matką. Świat jednak szybko się zmienia dzięki medycynie i dotychczasowe zasady już nie przystają do rzeczywistości. Dziś matka też przestaje być pewna!

Powszechne staje się zapłodnienie in vitro, powstają banki spermy i komórek macierzystych.

Kto zatem jest matką? Kobieta, której pobrano komórki macierzyste, czy ta, która urodzi dziecko z uzyskanego zarodka i niejako tylko "wynajęła brzuch"?

Dotychczas ta kwestia pozostawała nieuregulowana, co w związku z rozwojem nauki powodowało lukę prawną.

Pamiętaj!

Nowelizacja kodeksu rodzinnego wprowadza przepis, który przesądza o tym.

Matką dziecka jest ta kobieta, która je urodzi-ła, a nie ta, która dostarczyła komórkę.

Uwaga!

W kodeksie pojawił się po raz pierwszy taki właśnie wyraźny zapis, że "matka to kobieta, która dziecko urodziła" (art. 61.9).

W związku z tym kobieta, która urodzi dziecko z uzyskanego in vitro zarodka innych osób (tzw. surogatka), będzie jego matką w rozumieniu prawa.

Ważne!

Jeżeli w akcie urodzenia jest wpisana - jako matka - kobieta, która dziecka nie urodziła, można żądać zaprzeczenia macierzyństwa. Może te-go dokonać nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu urodzenia dziecka.

Samo dziecko może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.

Uznanie ojcostwa

Do tej pory biologiczny ojciec - który nie jest mężem matki - mógł uznać dziecko. Był to jego "akt woli", który można było wzruszyć, tłumacząc się groźbą lub błędem.

Teraz natomiast, gdy dziecko urodziła samotna matka, jest to "uznanie ojcostwa" - oświadczenie jego wiedzy na temat tego, że jest rzeczywiście biologicznym ojcem, że ono od niego pochodzi. Jest to jego "akt wiedzy". Takie oświadczenie składa osobiście:

- w kraju przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego,

- za granicą przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do fun-kcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.

Uwaga!

W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać:

- zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec: wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy.

Następnie taki protokół należy przekazać do właściwego urzędu stanu cywilnego.

W normalnych warunkach procedura uznania ojcostwa jest następująca:

- biologiczny ojciec oświadcza przed kierownikiem USC, że jest ojcem dziecka;

- pochodzenie dziecka potwierdzi także jego matka

- albo jednocześnie z ojcem,

- albo w ciągu trzech miesięcy od oświadczenia mężczyzny, że właśnie on został tatą.

Pamiętaj!

Ojcostwo można uznać jeszcze zanim urodzi się dziecko już poczęte.


Świadomi praw i obowiązków

Kierownik urzędu stanu cywilnego jest obowiązany wyjaśnić - osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa - ich obowiązki i prawa wynikające z tego uznania, a także przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka.

Pamiętaj!

Podczas składania takiego oświadczenia mężczyzna może wypowiedzieć swoje wątpliwości co do ojcostwa, a kierownik USC nie jest tylko biernym odbiorcą tego oświadczenia.

Ocenia dopuszczalność uznania i może odmówić uznania dziecka.

Ważne!

Powinien upewnić się, czy osoby zamierzające złożyć oświadczenia konieczne do u-znania ojcostwa zrozumiały, że ich oświadczenia stanowią stwierdzenie faktu ojcostwa, a gdy ma wątpliwości co do pochodzenia dziecka od mężczyzny, ma obowiązek odmowy przyjęcia oświadczeń.

W razie odmowy w USC, zarówno matka dziecka, jak i domniemany ojciec mogą się zwrócić do sądu o ustalenie ojcostwa, domagać się wszczęcia procesu i przeprowadzenia badań DNA, których wyniki trudno podważyć.

Decydujące przy uznaniu ojcostwa są fakty, więź biologiczna z dzieckiem, a nie więź emocjonalna z nim czy z jego matką.

W przypadku więzi emocjonalnej można skorzystać z prawa jakie daje na przykład przysposobienie.

Jeśli bowiem mężczyzna uzna ojcostwo dziecka, którego nie jest biologicznym ojcem i później zostanie to zakwestionowane przez samo dziecko, gdy uzyska ono pełnoletność, to wtedy - na gruncie znowelizowanego prawa - staną się dla siebie osobami obcymi.

Nieletni ojciec

Oświadczenie o uznaniu ojcostwa może złożyć również biologiczny ojciec, który nie jest pełnoletni, ale ukończył już 16 lat i nie istnieją podstawy do jego całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Uwaga!

Nie potrzebuje - jak dotychczas - zgody swoich rodziców lub opiekunów, aby uznać ojcostwo. Teraz rodzice często blokowali decyzję w sprawie ojcostwa w obawie o własny interes - że na nich spadnie obowiązek utrzymywania pozamałżeńskiego dziecka swojego nieletniego syna, który sam nie zarabia, nie ma majątku i środków na płacenie alimentów.

Nieletni tata składa to oświadczenie przed sądem opiekuńczym, a nie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, jak dorośli. Nie pyta o zgodę swoich rodziców czy opiekunów prawnych, którzy być może kierowaliby się chęcią oddalenia w czasie realizacji obowiązku alimentacyjnego wobec wnuka niż dobrem swojego syna i wnuka.


Nie jestem tatą

Czasem po latach mężczyzna dowiaduje się, że jednak nie jest biologicznym ojcem. Do tej pory mógł w takiej sytuacji odwołać uznanie dziecka, ale tylko w ciągu roku. Potem mógł tylko liczyć na to, że na drodze karnej zakwestionuje swoje ojcostwo, co zdarzało się niezmiernie rzadko.

Pamiętaj!

Pod rządami nowego prawa łatwiejsze jest zrzeczenie się ojcostwa. Domniemany tata może uchylić się od uznania dziecka pod dwoma warunkami:

- zakwestionuje ojcostwo w ciągu pół roku od chwili, kie-dy dowiedział się, że nie jest biologicznym ojcem

- dziecko nie ukończyło jeszcze 18 lat.

Ważne!

Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.

Nowe przepisy nie dopuszczają możliwości zaprzeczenia ojcostwa także wtedy, kiedy dziecko zostało poczęte w następstwie zabiegu medycznego, na który mąż matki wyraził zgodę. Na przykład bezpłodny mąż wyraził zgodę na zapłodnienie żony nasieniem, które pochodziło od innego dawcy.

Czy nowe prawo może doprowadzić teraz do masowego - jak niektórzy sądzą - kwestionowania ojcostwa, skoro ustawodawca dał na to czas aż do pełnoletności dziecka? Wystarczy przecież przeprowadzić badania DNA, by unieważnić uznanie ojcostwa nawet po latach, a niektórzy przypuszczają, że pewnie będą mogli liczyć nawet na zwrot alimentów.

Życie pokaże, jak ten przepis sprawdzi się w praktyce, a przede wszystkim, jak zniosą go dzieci, które dowiedzą się np. w wieku dojrzewania, że tata to obcy mężczyzna i właśnie mówi: do widzenia.

Uwaga!

Uznania dziecka dokonane przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego pozostaną jednak niewzruszone. Do nich stosuje się stare przepisy, czyli sprzed 13 czerwca 2009 roku.

Dwa nazwiska

Pod rządami starego prawa dziecko nosiło nazwisko męża matki i to była generalna zasada, choć kodeks dopuszczał, że na zgodne oświadczenie małżonków może przyjąć nazwisko matki.

Teraz dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko "będące nazwiskiem obojga małżonków". Może to być równie dobrze panieńskie nazwisko matki. Jeżeli zaś małżonkowie mają różne nazwiska, co zdarza się coraz częściej, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.

Uwaga!

Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono takie, które składa się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.

Jeśli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest jego ojcem, dziecko będzie nosić takie samo nazwisko, jakie nosiłoby ich wspólne potomstwo.

Pamiętaj!

Do zmiany nazwiska dziecka, które ukończyło 13 lat, jest potrzebna jego zgoda.

Nie jest natomiast dopuszczalne nadanie dziecku nazwiska męża matki, jeśli nosi ono nazwisko swojego ojca albo nazwisko już utworzone na podstawie zgodnych oświadczeń rodziców dziecka przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.

Ważne!

Nazwisko dziecka utworzone przez połączenie nazwiska matki i ojca dziecka albo przez połączenie nazwiska jednego z rodziców z nazwiskiem jego małżonka, od którego dziecko nie pochodzi, nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Łączy się wtedy pierwsze człony nazwisk, chyba że w wyniku połączenia powstałoby nazwisko, którego człony są jednakowe, na przykład: Kowalski Kowalski.


Dobro dziecka

Bardzo często po rozwodzie rodziców dzieci stają się między nimi swoistą kartą przetargową. Skutkuje to brakiem kontaktów z mamą czy tatą, wbrew orzeczeniom sądów.

Procesy o uregulowanie kontaktów ciągnęły się dotąd latami, a egzekucja decyzji sądów i tak była bardzo słaba. Teraz sąd będzie ingerował w kontakty rodziców z dzieckiem.

Artykuł 58 §1 mówi, że w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga:

- o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków,

- o kontaktach rodziców z dzieckiem,

- orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Do Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego wprowadzono więc zapis, że każde z rodziców ma nie tylko prawo, ale i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem nawet wtedy, kiedy nie przysługuje mu władza rodzicielska czy ta władza jest ograniczona. "Niezależnie od władzy rodzicielskiej, rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów" (art. 113).

Ważne!

Takie gwarancje prawne dano również rodzeństwu dziecka oraz jego dziadkom. Chodzi nie tylko o bezpośrednie kontakty, lecz także wymianę korespondencji, porozumiewanie się przez internet, telefon, odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu itp.

Co może sąd

Jeśli rodzice sami nie zdecydują, nie przedstawią stosownego porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, i w jaki sposób będą kontaktować się z dzieckiem, wówczas zdecyduje za nich sąd opiekuńczy.

Rozstrzygnie on o sposobie utrzymywania tych kontaktów. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innych decyzji.

Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej:

- jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka,

- pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek.

Muszą wówczas przedstawić porozumienie, że będą współdziałać w sprawach dziecka i zamiar tego współdziałania uwiarygodnić.

Pamiętaj!

Mając na względzie dobro dziecka, sąd może również ograniczyć kontakty z rodzicem, a nawet ich zakazać. Może zapewnić spotkania np. tylko w obecności drugiego rodzica albo kuratora sądowego.

Sąd może też zobowiązać rodziców do skorzystania z opieki placówek zajmujących się terapią rodzinną lub świadczącą rodzinie inną pomoc.


Alimenty

Pod rządami starego prawa rodzice byli zobowiązani płacić na dziecko tak długo, jak długo ono nie było w stanie utrzymać się samodzielnie, a dochody z jego majątku nie wystarczały na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Skutek był taki, że niejedna mamusia musiała płacić rachunki nawet 40-letniego synka. Teraz rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, ale tylko na pełnoletnie dziecko i na tym polega rewolucyjna zmiana.

Mogą to uczynić w dwóch przypadkach:

- jeżeli płacenie łączy się z nadmiernym uszczerbkiem dla ich sytuacji życiowej oraz

- jeżeli dziecko nie dokłada starań, by się usamodzielnić i utrzymywać samemu.

Jeśli rodzice wykażą przed sądem, że dziecko jest np. piąty raz na pierwszym roku studiów, mogło podjąć pracę w wyuczonym zawodzie, a tego nie uczyniło i nie chce wydorośleć, mogą uniknąć płacenia alimentów.

Ważne!

Obowiązek alimentacyjny nie znika jednak wobec dzieci niepełnoletnich i niepełnosprawnych.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na slaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto