80. rocznica deportacji kaliskich Żydów. Uroczystości na Rozmarku. ZDJĘCIA

Przed II wojną światową w Kaliszu mieszkało około 30 tysięcy Żydów. Stanowili około jedną trzecią mieszkańców wielokulturowego miasta. Ich wojenne losy przypomniała Halina Marcinkowska, prezes Rady Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP.

W listopadzie kaliscy Żydzi zostali zapędzeni przez Niemców do hali targowej, która znajdowała się w miejscu dzisiejszej Galerii Tęcza. 2 grudnia rozpoczęły się deportacje. Żydzi z Kalisza trafili do gett w miastach Generalnej Gubernii, a stamtąd do obozów zagłady. Szacuje się, że w 10 transportach kolejowych z Kalisza wywieziono około 15 tysięcy Żydów.

W 1941 roku utworzono w Kaliszu getto dla ludności żydowskiej, która jeszcze pozostała w mieście. Getto mieściło się na terenie wyznaczonym przez ulice Targową, Złotą, Szopena i Wodną. Przebywało w nim kilkaset osób. Jeszcze w tym samym roku z getta wyjeżdżały samochody - komory gazowe, w których Niemcy uśmiercili około 250 osób. Ostateczna likwidacja getta nastąpiła w lipcu 1942 roku. Nielicznych pozostałych mieszkańców wywieziono do getta w Łodzi.

Dla upamiętnienia tamtych wydarzeń, w poniedziałek 2 grudnia złożono kwiaty pod tablicą pamiątkową znajdująca się przy ulicy 3 Maja. Główne uroczystości odbyły się na skwerze Rozmarek przy ulicy Targowej.

- Szanowni Państwo, dziękuję serdecznie za udział w uroczystości upamiętniającej 80. rocznicę pierwszych deportacji kaliskich Żydów. Oddaliśmy hołd i cześć kaliszanom, naszym współbraciom, którzy przed 80
laty zostali wysiedleni przez niemieckich okupantów i skazani na zagładę - mówi Grzegorz Kulawinek, wiceprezydent Kalisza.

Okolicznościową modlitwę odczytał Dawid Basok, rabin z Synagogi pod Białym Bocianem we Wrocławiu.

Z kolei Alicja Kobus, przewodniczący Gminy Żydowskiej w Poznaniu była oburzona, że w uroczystości, z wyjątkiem jednej z kaliskich szkół, zabrakło pozostałych.

- Nie pojmuję tego i nie rozumiem, chociaż jestem już starsza panią - mówiła. - Pamięć jest czymś cudownym. Ludzie wokół myślą, że to ich nie dotyczy. Dzisiaj nie wiemy, kto zapuka do naszych drzwi i możemy się bardzo zdziwić. Gdy stanie nam się nieszczęście dopiero zrozumiemy, że warto było iść na takie spotkanie, popatrzeć, że tutaj były straszne łzy, nieludzka tragedia. To byli ludzie tacy sami jak my. Wszyscy jesteśmy dziećmi jednego Boga.

Miasto tłumaczy, że zaproszenie do udziału w uroczystości otrzymały wszystkie kaliskie szkoły. Udział wzięła jedynie delegacja Szkoły Podstawowej nr 18 w Kaliszu.