Nie tylko Niemcy mordowali Żydów. Jan Grabowski na Salonie Literackim Arkadiusza Pacholskiego

Na spotkanie z Grabowskim w Galerii im. J. Tarasina przybyło ponad 60 osób. Autor "Judenjagd" wyczerpująco odpowiadał na pytania gospodarza Salonu Literackiego, dotyczące wyników badań historycznych, podejmowanych w celu ustalenia skali odpowiedzialności społeczności polskich wsi za tzw. III fazę Holocaustu. Chodzi o okres II wojny światowej po apogeum działalności obozów zagłady. Wówczas, jak dowodzi m.in Grabowski (książki na podobny temat publikują obecnie także inni badacze, m.in. Barbara Engelking i Jan Tomasz Gross), miało miejsce "polowanie na Żydów" - tropienie, wydawanie i zabijanie tych obywateli pochodzenia żydowskiego, którym udało się uniknąć kaźni obozów koncentracyjnych (wg Grabowskiego około 10% przedwojennej polskiej społeczności żydowskiej).

Według gościa Salonu, główny ciężar odpowiedzialności za mordowanie Żydów w III fazie Holocaustu spoczywa na Niemcach, ale - dodaje historyk - skuteczność tych działań byłaby o wiele mniejsza, gdyby nie współudział Polaków, którzy zdradzali Niemcom miejsca ukrywania się Żydów, a czasami sami ich mordowali. Grabowski podkreślał na kaliskim spotkaniu, że motywy takiego a nie innego zachowania wobec Żydów wśród Polaków były różne i nie należy oceniać ich hurtowo. Niemniej autor "Judenjagd" nie ma wątpliwości co do zaistnienia faktów haniebnego zachowania wielu obywateli polskich wobec swoich żydowskich sąsiadów.

Grabowski uchylił się od odpowiedzi na pytanie z sali o stosunek Kościoła Katolickiego wobec zbrodniczych procederów Polaków wobec Żydów. Powiedział, że chętnie podejmie dyskusję na ten temat, gdy Kościół ujawni swoje archiwa badaczom. W tej chwili, bez wiedzy na temat treści istniejących w tych archiwach dokumentów, dyskusja jest bezprzedmiotowa - uważa Grabowski.

Kolejne spotkanie Salonu Literackiego Arkadiusza Pacholskiego odbędzie się w marcu.

Wywiad z prof. Janem Grabowskim w jutrzejszej "Ziemi Kaliskiej"